Genel yetki kuralı

Genel Yetki Kuralı Nedir? Gerçek kişilerde yerleşim yeri: yerleşmek niyeti ile oturulan yer. Tüzel kişilerde yerleşim yeri: merkezin bulunduğu yer.

Yetki Halleri (md. vd.) Bir mahkemenin yetkisinin kanunda özel yetki kapsamında düzenlenmesi o yetkiyi kesin yetki. Kural olarak, “… bir dava için özel yetki kuralı bulunsa bile, davacının genel yetki ile özel yetki arasında bir seçim hakkı vardır. Yetki kuralları, belirli bir yargı kolundaki davaya hangi yerdeki görevli mahkemenin bakacağını düzenleyen kurallardır.

Yani coğrafi alan olarak hangi yerdeki mahkemenin davaya bakacağına yetki kuralı denir. Yani dava davalının yerleşim yerinde açılır.

Kesin yetki durumunda yetki itirazı davanın her aşamasında ileri sürülebilir. Ancak kesin yetki dışındaki durumlarda davalı sadece ilk cevap dilekçesinde yetki itirazında bulunabilir. Bu yetki kuralı kesin yetki kuralı değildir.

Alacak ve taşınır mal davaları dışındakiler yani taşınmaz ve şahıs varlığı ile ilgili davalar genel ve özel hükümlere tabidir. Sözleşmeden doğan davalarda, sözleşmenin ifa yeri mahkemesi yetkili olarak kabul edilmiştir.

Buradaki sözleşme borçlar hukukundan doğan. Bazı kaynaklarda kesin yekti özel yetkiden ayrı tutulmasına karşın, bazılarında kesin yetki özel yetki kurallarının alt grubu halinde ortaya çıkmaktadır demiştik. Bir dava için kesin yetki kuralı varsa o dava genel yetkili mahkemede açılamaz.

Davacı isterse genel yetkili mahkemede isterse özel yetkili. ZEL YETKİ KURALLARI Özel yetki kuralları genel yetkiyi ortadan kaldırmaz. Sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıklarda yetkili mahkeme sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesidir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun ve devamı maddelerinde ise özel yetki kuralı sayılmıştır.

Davalının yerleşim yerinde de. Bu özel yetki kurallarından bazıları ise kamu düzenine ili. Ancak istisna olarak, bazı davaların mutlaka belli bir yer mahkemesinde açılması öngörülmüútür ki, bu halde kesin yetki söz konusudur. Bunun dışında, bir dava için özel yetki kuralı bulunsa bile, davacının genel yetki ile özel yetki arasında bir seçim hakkı vardır.

Bu davalar için kesin yetki kuralları mevcuttur. Taraflardan biri mahkemenin yetkisiz olduğunu ileri sürerse mahkeme bu itirazı inceleyip.

MADDE 5-(1) Mahkemelerin yetkisi, diğer kanunlarda yer alan yetkiye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere, bu Kanundaki hükümlere tabidir. Hukuk Usulü Mahkemeleri Kanununun ve 27. Maddelerinde icra daireleri uygulanacak yetki bakımından atıfta bulunulmuştur (İİY.50.md.).

Dairelerinde Yetki Kuralları İcra. Bütün davalar için uygulanan yetki kuralına genel yetki kuralı denilmekte olup, genel yetkili mahkeme, davalının ikametgahı mahkemesidir.

Bundan ayrı, bazı davalar için davalının ikametgahı mahkemesinin yanında, başka. Her dava, kanunda aksine hüküm bulunmadıkça açıldığı tarihte davalının Türk Kanunun Medenisi gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde görülür.

Valiliği İl Hıfzıssıhha Kurulu, İçişleri Bakanlığı’nın verdiği yetki ve Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu kararları doğrultusunda toplu taşımacılıkta uyulması gereken yeni kuralları açıkladı. Başka bir anlatımla, her dava, Kanunda aksine hüküm öngörülmediği takdirde, açıldığı tarih itibarıyla davalının yerleşim yeri sayılan yer mahkemesinde görülür.

Etki kuralı, eğer söz konusu aykırılık olmasaydı genel kurulun o kararı alamayacağı olgusu olarak tanımlanabilir. Türk mahkemeleri etki kuralını nisaplara dayanarak uygular: İddia edilen aykırılık gerçekleşmeseydi, örneğin eğer pay sahibinin toplantıya katılmasına izin verilseydi, talepte bulunan pay sahibinin oylarının kararı değiştirmeye yetecek olduğu.

HMK’da düzenlenen “üçüncü tür” bir yetki kuralının varlığından söz etmek gerekmektedir. Zira HMK kesin ol-mayan yetki kurallarını, birbirlerinin ve genel yetkili mahkemenin yet-kisini ortadan kaldıracak şekilde düzenlememiştir.

Doktrine ve Yargıtay içtihatlarına göre, HUMK yürürlükteyken yetki sözleşmesi ile üzerinde anlaşılan yetki kuralı, kanunen yetkili olan diğer mahkemelerin yetkilerini ortadan kaldırmıyor ancak davacıya aralarında belirledikleri diğer mahkeme ya da mahkemelerde dava açma olanağı getirmiş oluyor. Sulh hukuk mahkemesinin görevli olduğu bazı davalarda özel yetki kuralı belirlenmiş olabilir.

Yani özel yetki kuralının bulunması genel yetki kuralını ortadan kaldırmaz.